BA CỐT TỦY CỦA ĐẠO LỘ

The three Principle Aspects of the Path

(lam gtso rnam gsum)

Tôn giả Tsong Kha pa

Nhật Hạnh – Tezin Yangchen

Việt dịch từ bản Tạng Ngữ

Kính lễ Chư vị Chí tôn Thượng sư

Tôi sẽ đem hết khả năng

Giảng giải ý nghĩa tinh túy

Của tất cả Kinh điển Chư Phật

Là đạo lộ mà Chư Thánh Bồ Tát khen ngợi,  
Cổng vào cho những người may mắn

Khao khát giải thoát.

Những ai không màng hạnh phúc thế gian 
Dùng đời người hiếm quý vào việc có ý nghĩa  
Sẽ theo con đường khiến Chư Phật hài lòng. 
Hỡi người diễm phúc hãy tín tâm lắng nghe,

1. Tâm yểm ly (Tâm nhàm chán)

Nếu không có tâm yểm ly thực sự

Thì sẽ không có cách nào  
Lắng dịu lòng truy cầu 
Quả báo thiện lành

Trong biển luân hồi. 
Do ái luyến ở cõi hữu

Nên tất cả chúng sinh có thân

Hoàn toàn bị trói buộc. 
 Trước tiên hãy tìm sự từ bỏ. 
Thân người thì khó được,  
Mạng sống không lâu dài, 
Tâm thường nghĩ như vậy,  
Để lơ chuyện đời này.

Nghiệp quả không hư dối

Quán nỗi khổ luân hồi

Hết mưu toan chuyện đời sau. 
Do quán chiếu thâm sâu,

Đến mức bạn không còn, 
Dù chỉ một sát na,

Ao ước những huy hoàng trong sinh tử.

Đến mức tư tưởng bạn

Cả ngày và lẫn đêm

Đều khao khát giải thoát

Thế là sự từ bỏ trong bạn phát sinh.

2. Tâm Bồ đề

Nếu không phát tâm Bồ đề thuần khiết.

Thì ngay cả tâm yểm ly không thể làm nguyên nhân

Đưa đến phúc lạc Viên mãn Vô thượng Bồ đề. 
Vì thế người Trí sẽ phát tâm Bồ đề.

Bị cuống phăng bởi bốn dòng thác mạnh

Bị trói chặt vì xiềng xích của nghiệp khó đoạn

Bị dìm tận đáy lưới sắt chấp ngã

Bị trùm kín trong bóng tối nghịt của vô minh. 
Hữu tình không ngừng sinh rồi lại tái sinh  
Luân hồi mù tăm vô định

Để liên tục bị hành hạ bởi ba khổ 
Đây là trạng huống của mẫu thân ta 
Hãy quán sát tình huống này

Tâm thù thắng tự động sanh khởi.

3. Không tánh

Dù đã quen với tâm yểm ly và tâm Bồ đề

Song nếu không có trí tuệ hiểu rõ cách tồ n taị củ a các pháp

Thì bạn không thể nhổ gốc rễ cõi hữu. 
Vậy hãy nổ lực trong các phương tiện, 
Để thực chứng Pháp duyên sinh

Với tất cả Pháp thuộc sinh tử hay Niết bàn

Thấy luật nhân quả chưa từng sai lạc

Và ngưng dứt tất cả mọi duyên cảnh.

Kẻ ấy đang đi trên đạo lộ làm chư Phật vui lòng. 
Khi nào còn thấy tách biệt giữa cả hai

Duyên khởi trình diện không luống dối

Với không tánh lìa tất cả

Khi ấy chưa hiểu được thâm ý của Như Lai. 
Cùng đồng thời tồn tại,

Cả hai không luân canh

Thấy lý duyên sinh chân thật

Tâm xác tín phá hủy 
Mọi chấp thủ các pháp, 
Khi ấy đã hoàn tất

Tri kiến lý quán sát.

Mặt khác, hiển hiện (duyên sinh) trừ hữu biên (chấp thường) 
Không tánh trừ bỏ vô biên (chấp đoạn)

Nếu bạn hiểu không tánh

Hiện khởi nhân và quả.

Thì không bị biên kiến điều khiển.
Khi chính con thực sự

Hiểu đúng điểm trọng yếu

Ba cốt lõi của đạo lộ

Hãy độc cư phát triển tinh tấn lực

Con sẽ sớm đạt được

Điều con hằng nguyện ước.

Trên đây là lời khuyên của Bậc tu sĩ Đa văn Lobsang Drakpa, tức Ngài Tsong Khapa, cho

Ngawang Drapa, một quan chức ở Tsakho.

+ Tám nạn (bát vô hạ):

1. Địa ngục                                          2. Súc sinh

3. Ngạ quỹ                                          4. Trường thọ thiên

5. Sinh nơi biên địa                             6. Các căn bất toàn

7. Chấp tà kiến                                    8. Như Lai không xuất hiện ở đời.

+ Mười viên mãn:

- Tự viên mãn:

1. Được sinh làm người

2. Sinh nơi trung thổ

3. Các căn đầy đủ

4. Chủ phạm vô gián

5. Tịnh tín Tam Bảo.

- Tha viên mãn:

6. Gặp Phật xuất thế

7. Gặp Phật thuyết Pháp

8. Phật Pháp trụ thế

9. Tín phụng Phật Giáo

10. Có duyên tu học.

Bốn dòng thác: sanh, lão, bệnh, tử

hoặc bốn bộc lưu: vô minh, kiến, hữu, dục.